ترامپ و صنایع معدنی اوکراین
ترامپ و صنایع معدنی اوکراین
کریگ ملو* برآوردهای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از ذخایر معدنی استراتژیک اوکراین در ماه فوریه، زمانی که واشنگتن و کی‌یف هنوز متحد بودند، ۵۰۰ میلیارد دلار بود. ترامپ به خبرنگاران گفت که ایالات متحده می‌تواند از نیمی از سهم عناصر خاکی کمیاب اوکراین بهره ببرد.
این حجم از استخراج به سرمایه‌‌‌گذاری گسترده و بلندمد ت در زمینه فناوری‌‌‌های پاک و سبز نیاز دارد که سرمایه‌‌‌گذاران به سختی در یک کشور جنگ‌‌‌طلب و چالش‌‌‌برانگیز که درگیر جنگ با یک قدرت متخاصم است، حاضر به تامین آن هستند. البته اوکراین پس از جنگ می‌تواند به طور معناداری به زنجیره‌های تامین این حوزه ورود کند، اما فعلا شاید ضروری باشد اوکراین به تامین مواد حیاتی‌تری مانند اورانیوم و تیتانیوم برای غرب کمک کند. از این زاویه علاقه ترامپ به خاک اوکراین قابل درک است.
قوی‌‌‌ترین سلاح چین در تشدید جنگ تجاری، تقریبا انحصار این کشور بر روی فلزات به‌‌‌اصطلاح خاکی کمیاب مانند تربیوم و دیسپروزیم است که برای الکترونیک و تسلیحات مدرن ضروری هستند.
اوکراین در تئوری می‌تواند این تسلط را خدشه‌دار و چین را از تخت قدرت به زیر کشد. ناتالیا کاتسر-بوچکوفسکا، موسس صندوق سرمایه‌‌‌گذاری پایدار اوکراین، می‌‌‌گوید که اوکراین می‌تواند دسترسی به ۲۳ ماده از ۵۰ ماده معدنی که دولت ایالات متحده آن را ضروری تعریف می‌کند، فراهم کند. سنیا اورینچک، مدیرعامل انجمن ملی صنایع معدنی، میافزاید: اوکراین به انبوهی از مهندسان معدن با تجربه دسترسی دارد و البته همسایه اتحادیه اروپاست. اینها مزایای سرمایه‌‌‌گذاری در اوکراین است. با این حال، موانع بسیار بزرگی هم هستند که مانع ورود سرمایه‌‌‌گذاران به این کشور می‌‌‌شوند.
تخمین اولیه این است که یک‌سوم منابع معدنی اوکراین در سرزمینی است که در حال حاضر توسط روسیه اشغال شده است. گراسلین بسکاران، مدیر برنامه امنیت مواد معدنی حیاتی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، خاطرنشان می‌کند: تنها اوکراین نیست که این منابع را دارد و این مواد همه‌جا هستند. اکتشاف در حوزه‌های پایدارتر مثل برزیل یا نامیبیا هم در حال انجام است. استخراج معادن خاکی کمیاب گرچه از نظر تجاری حوزه‌‌‌ای جذاب است، اما سرمایه‌‌‌گذاران برای فرآوری آنها به انرژی ارزان فراوانی نیاز دارند. در عین حال آسیب‌های زیست محیطی این فعالیت بسیار است: طبق بررسی بین‌المللی هاروارد، هر تن خاک کمیاب ۲۰هزار تن زباله سمی تولید می‌کند.
باسکران یک پژوهشگر مهم در این حوزه می‌‌‌گوید: به جز آسیب بالا، این کار زمان زیادی را نیز می‌‌‌طلبد. به‌‌‌گفته باسکران، متوسط تحقق پروژه‌‌‌های معدنی از هر نوع در سطح جهان ۱۵ سال است. این یعنی از اولین سنگ معدن تولید شده تا رسیدن به نقطه اوج تولید بین یک تا چهار دهه زمان نیاز است. به عقیده باسکران: «بخش خصوصی برای انجام چنین سرمایه‌‌‌گذاری در همسایگی [ولادیمیر] پوتین، نه تنها رقابت نمی‌‌‌کند که کاملا از این کار گریزان است.»
با این حال، اوکراین مجبور نیست همه جا از صفر شروع کند. این کشور قبل از تهاجم روسیه در فوریه ۲۰۲۲ قدرتی مهم در صنعت تیتانیوم بود. امروز ظاهرا بیشتر بازار این فلز خام در اختیار تولیدکننده روسی آویسماست که به نوبه خود ۱۵درصد یا بیشتر از بازار جهانی را تامین کرد. تلفیق سبکی و استحکام در فلز تیتانیوم سبب شده تا این ماده برای هوافضا و توربین‌‌‌های مولد برق عنصری حیاتی باشد.
کورای کوز، بنیان‌گذار مشاور زنجیره تامین کوز، پیش‌بینی می‌کند که اوکراین پس از جنگ می‌تواند استخراج اورانیوم را با احیای مجدد انرژی هستهای در جهان گسترش دهد. منبع غالب اورانیوم در حال حاضر، روسیه و قزاقستان هستند که تقریبا نیمی از تولید جهانی را در اختیار دارند. بازگشت اوکراین نیز برای مشتریان غربی که از متنوع شدن بازار سود می‌‌‌برند، یک اصل اساسی است؛ به‌ویژه فرانسه، که ساخت ۱۴ رآکتور هستهای جدید را در دستور کار دارد و به لطف کودتا در مستعمره سابق خود نیجر، اخیرا تامین‌کننده قابل اعتماد و قدیمی خود را از دست داده است. در این باره کوز میافزاید که بزرگ‌ترین ذخایر اورانیوم اوکراین بیشتر در خارج از سرزمین‌های اشغالی اوکراین قرار دارند. استان‌‌‌هایی مثل میکولایف و کایروووحراد.
اوکراین قبل از جنگ در تولید گاز نئون پیشتاز جهان بود. این عنصر در ساخت لیزرهای پیشرفته استفاده می‌شود و دارندگان این ابزار را قادر به طراحی الگوهای کوچک روی تراشه‌‌‌های پیشرفته می‌کند. بنابراین صنایعی مثل فولاد تنها محصول اوکراین نیستند که توسط روسیه تسخیر شده یا در جنگ آسیب دیده باشند بلکه طیفی از صنایع مهم و راهبردی اوکراین در دوره جنگ آسیب دیده‌‌‌اند و خاتمه درگیری می‌تواند آنها را به صف عرضه بازگرداند.
تولید فولاد اوکراین از زمان حمله به این کشور دو‌سوم کاهش یافته است. همان‌‌طور که اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده در ۱۲ فوریه در کی‌یف اظهار کرد، بعید است که استخراج مواد معدنی حیاتی منجر به بازسازی و بازیابی نهایی اوکراین شود و چیزی مثل یک «سپر امنیتی» برای این کشور ایجاد کند. البته ممکن است این داشته‌‌‌ها نهایتا به کمک اوکراین بیایند.
* مجله بارونز
منبع: donya-e-eqtesad.com