فرمول عبور از اصلاح سخت
فرمول عبور از اصلاح سخت
دنیای اقتصاد - پروانه کُبره : بازار سهام در روزهای اخیر فضای سردی داشت و با ریزش ۱.۷۶درصدی روز گذشته، بازدهی بورس تهران از ابتدای سال به ۲۸.۲۷درصد رسید. ارزش معاملات روزانه نیز با غلتیدن به سطح ۶هزار میلیارد تومان، نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از علاقه‌مندی متقاضیان به خرید سهام در شرایط کنونی ندارد. این وضعیت در حالی است که در حوزه متغیرهای موثر بر وضعیت کلان بازار نیز علائم مثبت مشاهده می‌شود. دو بازار ارز و سکه طلا در آخرین هفته دی‌ماه از مدار مثبت بازدهی خارج شدند و اصلاح و عقب‌نشینی را به «جهش قیمتی» ترجیح دادند و پس از نوسانات هفته‌های اخیر موقتا به ثبات رسیدند.
در مذاکرات مربوط به رفع تحریم‌ها نیز به‌جز برخی اخبار مثبت درخصوص دیدار‌های ژنو، خبر مهمی مشاهده نشده و به نظر می‌رسد کماکان تحولات جدی در این بخش به بعد از بر‌گزاری مراسم تحلیف دونالد ترمپ موکول شده باشد. در مباحث مرتبط با نرخ دلار توافقی، اوضاع به نفع بازار سهام است. البته در روز گذشته نرخ دلار توافقی اندکی کاهش یافت اما بررسی روند معاملاتی دو ماه اخیر دلار توافقی حاکی از شیب ملایم صعودی پیوسته آن است.
دو یار کمکی بورس
برخی از کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که با توجه به رفت‌وبرگشت‌‌هایی که در معاملات روزهای اخیر اتفاق افتاده، می‌‌توان گفت که بورس در مسیر متعادل شدن حرکت خواهد کرد. در چنین وضعیتی بعد از فروکش ریسک‌های سیاسی طبیعتا ممکن است از قدرت فروشندگان به طور قابل توجهی کاسته شود.
با توجه به دست به دست شدن سهام در دست سرمایه‌گذاران، شاخص‌های کل و هموزن میتوانند به‌ترتیب به سمت ارتفاعات تاریخی و روانی ۳میلیون و یک‌میلیون واحدی پیشروی کنند. طبیعتا قرار گرفتن ارزش معاملات در سطوح بالای ۱۰هزار میلیارد تومان و ورود ادامه‌دار سرمایه‌گذاران خرد به صحنه معاملات سهام به عنوان دو یار کمکی عمل خواهند کرد. به این صورت که ارزش معاملات خرد تا قبل از آغاز دوره رونق جدید بورس در برخی روزها به‌سختی سطح ۳هزار میلیارد تومان را لمس می‌کرد و در اکثر هفته‌ها این سنجه آماری در محدوده دو هزار میلیارد تومان در نوسان بود. با ورود بورس به آبان‌ماه و تغییر مسیر شاخص‌های سهامی، تقاضای بالا در سمت خرید باعث شد تا ارزش معاملات خرد حتی به بیش از ۲۱هزار میلیارد تومان (۵دی‌ماه) پرواز کند. رقم مذکور رکورد سال جاری ارزش معاملات محسوب می‌شود؛ آخرین باری که ارزش معاملات خرد بازار در ارقامی بیش از این به ثبت رسیده بود به نوزدهم اردیبهشت‌ماه سال گذشته بازمی‌گردد که ارزش معاملات ۲۱هزار و ۹۷۵میلیارد تومانی در بازار به ثبت رسیده بود.
اگرچه ارزش معاملات خرد دیروز در محدوده ۶هزار میلیارد تومان قرار داشت و نسبت به هفته‌های قبل با کاهش قابل‌توجه مواجه شده است، اما با توجه به متغیرهای اقتصادی که در‌حال‌حاضر به نفع بازار هستند، به نظر می‌رسد در هفته‌های آینده مجددا شاهد افزایش ارزش معاملات باشیم به شرط آنکه متغیرهای سیاسی مانع تحقق رویای رکوردزنی‌ها در بازار سهام نشوند. بنابراین نوسانات این سنجه آماری بسیار حائز اهمیت است. از سویی ورود پول حقیقی به بازار یکی از مولفه‌های اصلی نشاط در جریان معاملات است. در واقع ورود پول به متغیرهای گوناگونی وابسته است. نوسانات در بازار ارز به طور مشخص میتوانند سرعت ورود پول به تالار شیشه‌ای سهام را به شکل مبرهن کنترل کنند. قیمت دلار بازار آزاد طی چند ماه اخیر بر اثر افزایش تنش‌ها و تحولات سیاسی در آمریکا، افزایش یافت. با توجه به آنکه منشا این افزایش قیمت، برای بازار سهام هیجان منفی به همراه داشت، احتمالا منجر به ورود پول نمی‌شد.
اما سیاست دولت مبنی بر یکسان‌سازی نرخ دلار توافقی با دلار بازار آزاد، توانست به نفع سودآوری شرکت‌ها عمل کند. بورس کامودیتی‌محور تهران، از نرخ ارز تبعیت می‌کند و همواره یکی از عوامل اصلی ورود پول حقیقی به این بازار بوده است. اما دو شرط اصلی برای اثربخشی افزایش نرخ ارز وجود دارد. اول آنکه منشا این افزایش، تنش‌های سیاسی نبوده و صرفا نرخ ارز بر اساس تورم تعدیل شود. دوم آنکه نرخ ارز موثر بر سود شرکت‌ها به نرخ روز ارز نزدیک شود. کاهش شکاف قیمتی نرخ دلار توافقی و دلار آزاد، سبب شد بازار به این نتیجه برسد که دلار بازار آزاد به طور میانگین افزایش قیمت قابل‌توجهی را تجربه کرده و احتمالا سود خالص شرکت‌های فعال در بورس با نرخی نزدیک به قیمت بازار آزاد مورد محاسبه قرار می‌گیرد. البته در مورد تاخیر در نوسانات افزایشی نرخ دلار آزاد باید توضیح داد که نگرانی از کاهش درآمدهای نفتی و ذخایر ارزی ایران پس از شروع به کار دونالد ترامپ در کاخ سفید، اصلی‌ترین محرک نرخ ارز در مقطع کنونی است.
پیش‌بینی‌ها بر این بود که بلافاصله بعد از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در آبان‌ماه، قیمت دلار با افزایش همراه شود و ارقام کنونی را ملاقات کند، اما دلار چند هفته درجا زد و به جای رشد شارپ، با رشد آهسته و پیوسته، خود را به کانال ۸۲هزار تومان نیز رساند. نرخ دلار توافقی نیز که اکنون به رقم ۶۶هزار و ۳۹۳ تومان رسیده است، با شتاب حلزونی به سمت نرخ آزاد در حال حرکت است. به این ترتیب، تلفیق موارد یادشده همراه با ثبات نسبی عوامل بنیادی، می‌تواند منجر به تداوم صعود بورس شود.
همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، در موقعیت فعلی به نظر می‌رسد عوامل محرک رونق بازار سهام در رویارویی با ورود رئیس‌جمهور جدید آمریکا به کاخ سفید دچار نوعی کم‌واکنشی شوند. در این شرایط به‌رغم مناسب بودن سطوح ارزش‌گذاری اکثر سهام، سوال اکثر سهامداران این است که چه عاملی در و چه زمانی می‌تواند معادله اصلاح کنونی را بر هم بزند؟
پاسخ این پرسش را باید در مواضع دونالد ترامپ نسبت به ایران جست‌وجو کرد. البته ممکن است در روزهای آینده شاهد بیش‌واکنشی بازارها در برابر حضور دوباره ترامپ در کاخ سفید باشیم اما اکثر کارشناسان بر این باورند بیش‌واکنشی مذکور موقت خواهد بود. همان‌طور که انتظار می‌رفت، از هفته گذشته، بورس تهران یک روند اصلاحی پرقدرت را آغاز کرد. پس از نزدیکی شاخص کل بورس به مرز ۳میلیون واحد، عقب‌نشینی شاخص کل محتمل به نظر می‌رسد. هیجانات متاثر از تحولات سیاسی، احتمالا موجب تحکیم فضای ابهام در دادوستدهای بازار می‌شود.
به‌طور کلی دو سناریو پیش روی بازار قرار دارد. در صورتی که هیجانات منفی با اخبار مختلف در یکی دو روز آینده کاهش یابد، بورس دوباره با تقاضا همراه خواهد بود. اما اگر تنش‌ها میان ایران و غرب همزمان با حضور ترامپ در کاخ سفید پیشروی کند، بورس هم در هفته جاری و هم در هفته آینده می‌تواند وارد فضای رکود نسبی شود. نشانه این رکود نیز کاهش میانگین ارزش معاملات است. همان‌طور که در اولین روز هفته نیز مشاهده کردیم، ارزش معاملات خرد با افت قابل‌توجهی به محدوده ۶همت بازگشت.
منبع: donya-e-eqtesad.com