چرا برقی شدن حملونقل مهم است؟
چرا برقی شدن حملونقل مهم است؟
محبوبه دهاقین/پژوهشگر صنعت خودرو تردیدی نیست که توسعه حملونقل جاده‌‌‌ای به دلیل نقشی که در توسعه اقتصادی و صنعتی دارد و تبعات مثبت آن در توسعه اجتماعی و فرهنگی، ضروری است. براساس پیش‌بینی سازمان بین‌المللی انرژی، تا سال ۲۰۵۰ مجموع سفرهای جاده‌‌‌ای در سراسر جهان، اعم از جابه‌جایی بار و سفر با وسایل نقلیه مسافربری، موتورسیکلت و اتوبوس، سالانه ۵۰تریلیون مایل خواهد بود. اما این نگرانی هم وجود دارد که رشد این بخش به شیوه فعلی و بدون تغییرات بنیادی در میزان استفاده از سوخت‌های فسیلی میتواند آثار زیستمحیطی زیان‌‌‌باری در پی داشته باشد.
به نظر می‌رسد حملونقل برقی راهکاری مناسب برای مدیریت این تعارض بین توسعه حملونقل جاده‌‌‌ای و آلایندگی م حیطزیست است. یک خودرو با موتور احتراق داخلی که با سوخت‌های فسیلی کار می‌کند، میتواند سالانه ۵۱۷۵کیلوگرم گاز گلخانه‌‌‌ای را که به محیط‌زیست آسیب می‌‌‌رساند تولید کند، اما این عدد برای یک وسیله نقلیه کاملا الکتریکی که توسط شبکه برق سنتی شارژ میشود حدود ۱۷۰۰کیلوگرم یعنی ۷۰درصد کمتر است.
بلومبرگ تخمین می‌‌‌زند که برقی کردن همه وسایل نقلیه و شتاب گرفتن حرکت به سمت نیروی برق تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ موجب کاهش ۳۰درصدی انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در ایالات‌متحده در مقایسه با سال ۲۰۱۹ میشود. همچنین در بلندمدت برقی‌‌‌سازی حملونقل میتواند با کاهش آلودگی هوا، باعث کاهش بیماری‌‌‌های تنفسی و قلبی-عروقی ناشی از آلودگی هوا شود که در نتیجه سلامت عمومی افزایش و هزینه مراقبت‌‌‌های بهداشتی کاهش می‌‌‌یابد. ضمن اینکه وسایل نقلیه برقی معمولا کم‌صداتر از موتورهای احتراقی هستند و به کاهش آلودگی صوتی در مناطق شهری هم کمک می‌کنند که میتواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
مزایای حملونقل برقی به اثرات زیستمحیطی آن محدود نیست. این شیوه حملونقل میتواند شوک‌‌‌های اقتصادی ناشی از نوسان قیمت نفت و وقفه‌‌‌های عرضه سوخت را هم کاهش دهد و با ایجاد انعطاف‌پذیری برای جایگزینی سوخت در زمانی که یک سوخت بسیار گران میشود، اقتصاد را از وابستگی به یک منبع رها کند. معمولا قبل از هر رکود اقتصادی یا همزمان با آن، افزایش قیمت نفت رخ داده است. براساس آمار سازمان بین‌المللی انرژی، حدود ۶۴درصد نفت جهان در صنعت حملونقل مصرف میشود. بنابراین وقتی قیمت سوخت بالا می‌رود، مصرف‌کننده نهایی یا باید هزینه بیشتری بابت سوخت بپردازد یا استفاده‌‌‌اش از وسیله نقلیه را کاهش دهد تا هزینه بالا نرود. بنابراین تنها راه برای پایان دادن به این تهدیدها، حرکت به سمت میلیون‌‌‌ها وسیله نقلیه است که نه با نفت، بلکه با تنوع وسیعی از منابع برق کار می‌کنند.
خودروهای برقی براساس نوع تغذیه انرژی به چهار دسته کلی تقسیم می‌‌‌شوند:
خودروهای برقی (EV) که تغذیه آنها کاملا از موتورهای الکتریکی تامین میشود؛
خودروهای هیبریدی (HEV) که خصوصیت اصلی آنها استفاده از یک یا چند موتور الکتریکی است؛
خودروهای پلاگین هیبریدی (PHEV) که خصوصیت اصلی آنها توانایی شارژ از طریق شبکه برق است؛
خودروی برقی سوخت سلولی (FCEV) که از هیدروژن مایع فشرده‌شده تغذیه می‌کند.
روند سال‌های اخیر هم نشان‌دهنده اقبال مصرف‌کننده به سمت این خودروهاست. در حالی که در سال ۲۰۱۸ فقط ۲درصد خودروهای تولیدشده در جهان برقی بوده‌‌‌اند، در سال ۲۰۲۳ این نسبت به ۱۸درصد رسیده است که ۶۰درصد این تولیدات در چین، ۲۵درصد در اروپا و ۱۰درصد در ایالات‌متحده بوده است. پیش‌بینی میشود تا سال ۲۰۳۰ سهم خودروهای برقی از کل تولید خودرو در جهان به ۴۰درصد افزایش یابد.
یکی از عواملی که باعث میشود تقاضا برای خودروهای برقی افزایش یابد کاهش قیمت آن است. به‌رغم اینکه در حال حاضر خودروهای برقی نسبتا گران هستند، انتظار می‌رود با کاهش هزینه باتری‌‌‌ها و هزینه‌‌‌های عملیاتی تولید، قیمت این خودروها کاهش یابد. همچنین به دلیل اینکه این خودروها هزینه سوخت کمتر و هزینه‌‌‌های تعمیر و نگهداری پایین‌‌‌تری دارند، به مرور خرید و نگهداری خودروهای برقی کم‌هزینه‌‌‌تر شده و برای تعداد بیشتری از افراد قابل دستیابی خواهد بود.
همان‌طور که اشاره شد، حرکت به سمت خودروهای برقی به‌عنوان یک آینده اجتناب‌ناپذیر در صنعت حملونقل میتواند فواید گوناگونی داشته باشد. بدون شک این چشم‌انداز، به تحول در زیرساخت انرژی که یکی از تحولات پیچیده است نیاز دارد و در پی آن شاهد تحول عظیمی در فرصت‌های تجاری نیز خواهیم بود. یکی از زیرساختهای موردنیاز مهم برای توسعه خودروهای برقی، شبکه شارژ این خودروهاست. البته تقریبا همه خودروهای برقی با برق خانگی قابل شارژ هستند، اما اولا شارژ با برق خانگی میتواند بسیار زمان‌بر باشد؛ ثانیا در اغلب کشورها قیمت برق به صورت تصاعدی حساب شده و به همین دلیل ممکن است هزینه شارژ این خودروها با برق خانگی آن‌‌‌قدر زیاد شود که به‌صرفه نباشد. به همین دلیل وجود شبکه شارژ عمومی برای خودروهای برقی ضرورت دارد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، در سطح جهانی، به ازای هر 11خودروی برقی، حدود یک‌شارژر عمومی باید وجود داشته باشد.
اما در کشورهایی که تعداد خانه‌‌‌های دارای پارکینگ اختصاصی بیشتر است، این نسبت میتواند کمتر باشد. مثلا در چین این نسبت 8 و در کره‌جنوبی به 3 رسیده است. بین سال‌های 2016 تا 2023، ثبت‌نام برای خرید خودروهای برقی در ایالات‌متحده تقریبا سه‌برابر سریع‌‌‌تر از زیرساختهای شارژر عمومی رشد کرد و در حالی که در سال 2016، به ازای هر شارژر 7خودرو برقی وجود داشت، امروزه در ایالات‌متحده به ازای هر شارژر بیش از 20خودروی برقی وجود دارد. هرچه تعداد خودروهای برقی به‌ازای هر شارژر بیشتر باشد، احتمال اینکه رانندگان در تلاش برای پر کردن شارژ با صف یا مشکلات دیگر مواجه شوند بیشتر است. ضمنا این واقعیت که همه خودروها نمی‌توانند از یک نوع شارژر استفاده کنند میتواند تعداد پایین شارژرها را برای رانندگان دشوارتر کند.
کانکتور، اتصال‌دهنده الکتریکی است که پریز شارژ خودرو برقی را به دستگاه شارژر متصل می‌کند و خودروی برقی با استفاده از آن شارژ میشود. خودروهای برقی کانکتورهای مختلفی دارند که فقط روی شارژرهای خاصی کار می‌کنند. به همین دلیل خودروهای تسلا برای استفاده از شارژرهای غیر‌تسلا به مُبَدل نیاز دارند و بالعکس. از طرفی کُندی روند ساخت شارژر در ایالات‌متحده میتواند در درازمدت یک مزیت باشد، زیرا بسیاری از خودروسازان اکنون قول داده‌اند در چند سال آینده به کانکتور شارژ تسلا روی بیاورند که میتواند باعث اتصال اکثر خودروها به یک شبکه شارژ شده و شارژ خودروی برقی را برای رانندگان ساده‌تر کند.
به هر حال واضح است که خودروهای برقی از مرحله آزمون و خطا عبور کرده و اکنون به روند اصلی خودروسازی در جهان بدل شده‌‌‌اند؛ روندی که دولت‌ها هم به دلایل اقتصادی و زیستمحیطی از آن حمایت می‌کنند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورها برای توسعه خودروهای برقی علاوه بر سرمایه‌گذاری در زیرساخت، سیاست‌‌‌های تشویقی را هم در نظر گرفته‌‌‌اند که این سیاست‌‌‌ها، هم بخش عرضه و هم بخش تقاضا را پوشش می‌دهند. برای مثال از سال 2023 خریداران خودروهای برقی در ایالات‌متحده می‌‌‌توانند در زمان خرید 7500دلار اعتبار مالیاتی دریافت کنند. در نروژ خودروهای برقی از مالیات واردات و مالیات ارزش‌افزوده معاف هستند. در آلمان معافیت مالیاتی برای خریداران خودروهای برقی تا 10سال بین سال‌های 2011 تا 2030 در نظر گرفته شده و خودروهای برقی با قیمت فروش کمتر از 60هزار یورو تنها 0.25درصد مالیات دارند. فرانسه نیز علاوه بر مزایای مالیاتی خرید خودروی برقی 300یورو اعتبار مالیاتی برای خانوارهایی که شارژر خریداری و نصب می‌کنند در نظر گرفته است. طراحی مشوق‌‌‌های مالی مناسب میتواند باعث کاهش هزینه‌‌‌های توسعه خودروهای برقی و تجهیزات شارژ آنها شده و روند گسترش استفاده از خودروهای برقی را تسریع کند.
منبع: donya-e-eqtesad.com