ترامپ در نقش اردوغان
ترامپ در نقش اردوغان
دنیای اقتصاد : نگاهی به سیاست‌های ترامپ نشان می‌دهد بسیاری از رویکردهای او مبتنی بر بازی جمع صفر است. به عبارت دیگر، او جهان را به‌گونه‌ای می‌بیند که رسیدن به اهداف خود به زیان دیگران تمام می‌شود. یکی از مصداق‌های این مساله اعمال فشار او بر فدرال‌رزرو برای کاهش سریع نرخ بهره برای رسیدن به رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت است؛ حتی اگر این کاهش نرخ به استقلال بانک مرکزی آسیب بزند یا به زیان اقتصاد در بلندمدت منتهی شود.
اعمال فشار ترامپ بر فدرال‌رزرو برای کاهش نرخ بهره و نادیده گرفتن استقلال بانک مرکزی یادآور اتخاذ سیاست‌های نامتعارف اردوغان در زمینه کاهش نرخ بهره است. با این حال نتایج این سیاست اردوغان چیزی جز بروز تورم تاریخی، عقب‌نشینی اردوغان از این سیاست نامتعارف، اتخاذ سیاست‌های انقباضی و رکود در اقتصاد ترکیه نبود. در حال حاضر بسیاری از نهادهای آمریکایی و همچنین کشورهای خارجی به‌دلیل رویکرد ترامپ در سیاستگذاری (بازی جمع صفر) از تعامل با او هراس دارند. هراسی که می‌تواند هزینه‌هایی برای آمریکا داشته باشد.
سخنان ترامپ نشان می‌دهد که او به دنبال افزایش فشار بر جرمی پاول، رئیس فدرال‌رزرو است تا بتواند به خواسته خود یعنی کاهش نرخ بهره دست یابد. برای مثال ترامپ روز پنج‌شنبه هنگام امضای دستورات اجرای جدید گفت که او نرخ بهره را خیلی بهتر از فدرال‌رزرو می‌فهمد و تمایل دارد که که این نرخ به‌صورت چشم‌گیری کاهش یابد. همین مساله نیز موجب شده است تا در آستانه نشست فدرال‌رزرو برای تعیین نرخ بهره آمریکا، احتمال تنش‌های میان رئیس‌جمهور و رئیس فدرال‌رزرو افزایش یابد.
در حال حاضر انتظار می‌رود که بانک مرکزی آمریکا در هفته آینده نرخ بهره معیار خود را در محدوده ۴.۲۵ تا ۴.۵درصد حفظ کند که نشان‌دهنده توقف کاهش نرخ بهره پس از ۳ کاهش متوالی است. نگاهی به سیگنال‌های فدرال‌رزرو نشان می‌دهد که این نهاد قصد دارد تا سرعت کاهش نرخ بهره نسبت به گذشته را کاهش دهد. در حال حاضر برخی از مقامات این نهاد نگران هستند که طرح ترامپ مبنی بر افزایش تعرفه‌ها، کاهش مالیات‌ها و سخت‌گیری در زمینه مهاجرت، تلاش‌های فدرال‌رزرو را برای رساندن تورم به ۲درصد دشوار کند.
می‌توان گفت که به دلایل این نگرانی‌ها فدرال‌رزرو قصد دارد در زمینه کاهش نرخ بهره محتاطانه‌تر عمل کند؛ اما این مسیر محتاطانه برای رئیس جمهور خوشایند نیست. ترامپ روز پنج‌شنبه اعلام کرده است انتظار دارد که فدرال‌رزرو به خواسته‌های او گوش دهد و در زمان مناسب با پاول صحبت خواهد کرد. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود در صورتی که فدرال‌رزرو نرخ بهره را در سطح مذکور حفظ کند و ترامپ فکر کند که کاهش نرخ بهره می‌تواند محرک خوبی برای رشد اقتصادی باشد، احتمال درگیری واقعی میان ترامپ و پاول وجود دارد.
ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود پاول را به ریاست فدرال‌رزرو منصوب کرد و با وجود انتقادهایی که پیش از این به پاول می‌کرد، در سخنرانی‌های انتخاباتی خود اعلام کرده بود که قصد ندارد پاول را پیش از اتمام دوره ریاستش بر فدرال رزرو یعنی تا سال۲۰۲۶ برکنار کند. با این حال به نظر می‌آید که تنش‌های ترامپ و پاول در آستانه ورود به مراحل جدیدی است.
جدال ترامپ با فدرال‌رزرو
کارشناسان معتقدند که اگر فدرال‌رزرو به خواسته‌های ترامپ تن دهد و با سرعت زیادی نرخ بهره را کاهش دهد، ممکن است مشکلاتی در اقتصاد نظیر افزایش تورم به وجود بیاید. از سوی دیگر آنچه در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است، استقلال بانک مرکزی است. فدرال‌رزرو می‌خواهد نشان دهد که تصمیم‌گیری‌هایش مستقل از فشارهای سیاسی است. کاهش سرعت کاهش نرخ بهره می‌تواند نشانه‌ای از این استقلال باشد. در واقع فدرال‌رزرو تلاش می‌کند با حفظ استقلال خود از منافع بلندمدت اقتصاد دفاع کند. به همین دلیل گفته می‌شود در صورتی که دولت اقداماتی انجام دهد که واقعا باعث افزایش نرخ تورم شود، ماموریت فدرال‌رزرو آن است که نرخ بهره را افزایش دهد و در صورتی که این اقدام را انجام دهد با انتقدات شدیدی از سوی ترامپ مواجه خواهد شد. می‌توان گفت که اصرار ترامپ برای کاهش نرخ بهره و اعمال فشار بر فدرال‌رزرو برای رسیدن به این هدف، یادآور فشارهای اردوغان بر بانک مرکزی ترکیه برای کاهش نرخ بهره در این کشور است.
اردوغان نیز در سال‌های گذشته طرفدار نرخ بهره پایین بوده و همواره از بانک مرکزی این کشور برای بالا بودن نرخ بهره انتقاد کرده است. این دیدگاه به همراه قدرت بالای او در زمینه برکناری روسای بانک مرکزی ترکیه موجب شد تا نرخ بهره ترکیه از ۱۹درصد در اوت سال۲۰۲۱ به ۸.۵درصد در فوریه۲۰۲۳ برسد. نتیجه نادیده گرفتن استقلال بانک مرکزی نیز شعله‌ور شدن تورم، کاهش قدرت اقتصادی مردم و کاهش محبوبیت او بود. اعمال سلیقه‌ای که موجب شد تا بانک مرکزی برای اصلاح خرابی‌های به بار آمدن در اقتصاد و مهار تورم، سیاست‌های انقباضی شدید اعمال کند که به رکود اقتصادی در این کشور منجر شد.
سخنان ترامپ نیز نشان می‌دهد که تمایل زیادی برای به رسمیت نشناختن استقلال بانک مرکزی بدون توجه نتایج مخرب سیاست‌های این‌چنینی دارد. او معتقد است که در مقایسه با فدرال‌رزرو درک بهتری از نرخ بهره دارد و فرد بهتری برای تصمیم‌گیری در این زمینه است. نقطه قوت آمریکا در مقایسه با ترکیه در این زمینه آن است که اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا برای برکناری رئیس کل بانک مرکزی در مقایسه با ترکیه بسیار کم است. به همین دلیل می‌توان گفت که فشارهای سیاسی به آسانی تصمیمات این نهاد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
نااطمینانی و با زی جمع صفر
بررسی دیدگاه‌های ترامپ در سال‌های مختلف نشان می‌دهد که او در اغلب موارد در اتخاذ سیاست‌های خود به بازی جمع صفر باور دارد. بازی جمع صفر مفهومی در نظریه بازی‌هاست و به وضعیتی اشاره دارد که در آن سود یک طرف دقیقا معادل زیان طرف دیگر است؛ به‌طوری‌که مجموع تغییرات سود و زیان برابر صفر می‌شود. بنابراین در این نوع بازی، هر برد برای یک نفر، به معنای باخت برای طرف دیگر است و در این بازی هیچ همکاری و سازشی وجود ندارد.
همین مساله نیز موجب می‌شود کشورهای مختلف در زمینه همکاری با او هراس داشته باشند. شاید بتوان گفت که جنگ تجاری آمریکا و چین در دوره ترامپ با هدف افزایش منافع اقتصادی آمریکا و زیان چین یکی از مصداق‌های بازی جنگ صفر بود. ترامپ معتقد است رشد چین به ضرر آمریکا خواهد بود؛ درحالی‌که در دنیای واقعی، تجارت بین‌المللی می‌تواند یک بازی جمع غیر صفر باشد که در آن هر دو طرف سود کنند. یکی دیگر از مصداق‌های این مساله رویکرد ترامپ به ناتو است.
او در سخنرانی روز پنج‌شنبه خود تردیدهای جدیدی درباره تعهد واشنگتن به ناتو مطرح کرد و خواستار افزایش هزینه‌های دفاعی از سوی متحدان آمریکا در این پیمان شد. او در این‌باره گفت: « آنها از ما محافظت نمی‌کنند؛ این ما هستیم که از آنها محافظت می‌کنیم. بنابراین فکر نمی‌کنم ما باید برای آنها هزینه کنیم. مطمئن نیستم که اصلا باید هزینه‌ای انجام دهیم؛ اما قطعا باید به آنها کمک کنیم. با این حال، آنها باید سهم خود از ۲درصد تولید ناخالص داخلی به ۵درصد افزایش دهند.» فکر پشت این سخنان می‌تواند آن باشد که اگر آمریکا بیشتر هزینه کند، اروپا سود و آمریکا ضرر می‌کند. این در حالی است که بسیاری از موارد مذکور بازی جمع غیر صفر است و رشد و تقویت کشورهای دیگر می‌تواند به نفع آمریکا باشد و از طرفی مساله‌ای مانند جنگ تجاری می‌تواند به افزایش هزینه‌ها در خود آمریکا منجر شود.
دارا خسروشاهی، مدیرعامل اوبر نیز در این‌باره گفت: «به نظر من این یکی از مسائل خاص و جادویی ایالات متحده است که در آن موفقیت و پیروزی کسب‌وکارها و ثروتمندشدن افراد اتفاق بدی تلقی نمی‌شود.» او در این‌باره ادامه داد: «از نگاه من به‌عنوان یک مدیر ارشد و صاحب یک کمپانی با آثار جهانی، این نگاه بازی حاصل جمع صفر جهانی مشکل‌زا است.» در نهایت می‌توان گفت که به‌دلیل وجود این دیدگاه در ترامپ، علاوه بر ایران، بسیاری از نهادها و کشوهای دیگر نیز در مواجهه با دولت فعلی آمریکا و امکان همکاری با آن، با نااطمینانی‌های زیادی مواجه هستند.
منبع: donya-e-eqtesad.com