صنعتِ چشم انتظار
صنعتِ چشم انتظار
نفیسه زمانی نژاد: تورم، افزایش هزینه‌ها، تولید کمتر، کمبود نقدینگی، بهره بالا، کیفیت پایین، نوسانات نرخ ارز، افزایش قاچاق، محدودیت‌های صادراتی و موانع تأمین مواد اولیه فقط بخشی از مشکلاتی است که در چند سال گذشته فعالان صنعتی را به خود مشغول داشته است. حال‌آنکه چالش‌های دیگری هم چون عقب‌ماندگی فناورانه نسبت به کشورهای دیگر و وجود استهلاک، در کنار نا ترازی‌های انرژی و فشار روزافزون مالیات ستانی بر بخش‌های مولد به‌ویژه صنایع کوچک و متوسط در حال آسیب رساندن به صنایع کشور است. در ارتباط با چالش‌های بخش صنعت در اصفهان، اقدامات متولیان این حوزه برای هموار نمودن این مسیر پرفرازونشیب و چشم‌انداز صنعت در سال ۱۴۰۴ روزنامه دنیای اقتصاد گفت‌وگویی را با عبدالوهاب سهل‌آبادی رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران انجام داده که مشروح آن را می‌خوانید:
از دیدگاه شما عمده‌ترین چالش‌های صنعت استان، در سال ۱۴۰۳ کدام بوده است؟
اصفهان، یکی از بزرگ‌ترین، استان‌ها درزمینهٔ صنایع است که همواره با موانعی مانند تحریم، کمبود مواد اولیه، گرانی هزینه‌های تولید و... دست‌به‌گریبان بوده اما دریکی دو سال اخیر به‌خصوص امسال باوجود مشکل نا ترازی‌های انرژی، چالش‌های آن شدت یافته است.
علاوه بر آنکه در همین شرایط، سخت‌گیری‌ها و فشارهای مالیاتی هم فعالان صنعت را در تنگنای شدید قرار داده درحالی‌که انتظار بر آن بود باوجود موانع، حداقل تخفیف‌های مالیاتی اعمال شود.
قطعی مستمر برق صنایع، به معنای توقف فعالیت است اما دریافتی‌های مالیاتی ب ر سر جای خود باقی که مساله‌ای قابل‌تأمل محسوب می‌شود.
همچنین در سالی که گذشت تسهیلات چندانی از طریق بانک‌ها به بخش صنعت اعطا نشد. زمانی هم که بانک‌ها اعتباری برای پرداخت تسهیلات به صنایع ندارند یک قفل بزرگ به این بخش زده می‌شود.
بحث دیگری که در سال جاری با آن مواجه شدیم و هیچ گاه به این شدت نبود، قیمت ارز و سقوط ارزش پول ملی بود! این مساله عامل مشکلات بسیار زیادی برای صنعت شد. صنعتی که نیازمند انعقاد قرارداد، خرید مواد اولیه و نوآوری تجهیزات است مجبور است با ساختارهای قدیمی کار کند. چون از سویی گرانی ارز، توان نوسازی را گرفته است و از طرفی هم با هیچ نقطه‌ای از دنیا نمی‌توان وارد مذاکره شد.
نا ترازی انرژی تا چه میزان آسیب‌زننده به بخش صنعت اصفهان شد؟
بزرگ‌ترین مساله‌ای که امروز صنایع استان و درکل همه کشور با آن مواجه هستند مسئله ناترازی آب، برق و گاز است. محاسبه کنید که در طول سال ۱۴۰۳ واحدهای صنعتی چندین روز به دلیل ناترازی تعطیل بودند.
قطعی دوساعته برق همه کارخانه‌ها و واحدهای کوچک در روز، خسارات زیادی را برای صنعت به‌خصوص صنایع فولادی و سیمان ایجاد کرد که البته در برخی از موارد، اصفهان، تاثیرات ناخوشایندتری را تحمل کرده است؛ مانند عدم هماهنگی اداره‌ها با صنایع و یا با اداره صمت که مشکلات فراوانی را به دنبال داشته است.
جامعه صنعتی اصفهان برای تسهیل این روند دشوار چه کرده است؟
جامعه صنعتی با اقداماتی چون جذب حمایت‌های دولتی و همراهی خانه صنعت و اداره صنعت معدن و تجارت استان، بخشی از دغدغه‌های این شهر بزرگ صنعتی را کاسته اما مشکلات، فراوان است.
امروز جدای از دیگر چالش‌های اشاره‌شده مالیات، بزرگ‌ترین فشار را به تولیدکنندگان وارد می‌کند، در چنین شرایطی، صنایع نیازمند بسته‌های حمایتی هستند درصورتی‌که فشارهای بیشتری از سوی حوزه‌های مختلف براین صنایع، اعما ل می‌شود. ثمره این سیاست‌ها، تحت تأثیر قرارگیری زندگی هزاران کارگری است که در این شهر فعالیت می‌کنند وزیر خط فقر قرارگرفته‌اند.
از نظر شما روی‌آوری به اقتصاد سبز و پایدار تا چه میزان در کاهش مشکلات بخش صنعت تأثیرگذار خواهد بود؟
بدون شک برای قدم گذاردن در مسیر اقتصاد پایدار و سبز نیاز به اصلاح ساختار وجود دارد. به این معنا که ماشین‌آلات و تجهیزات قدیمی و پرمصرف، خارج شود و تجهیزات بروز که نیازمند انرژی کمتری است جایگزین شود؛ اما با شرایط کنونی اقتصاد چگونه می‌توان چنین اصلاح ساختاری را به وجود آورد؟
مصرف بالاست هزینه‌ها هم بالاتر و از طرفی تحریم‌ها هم مانعی برای خرید ماشین‌آلات با فناوری‌های پیشرفته است به‌طوری‌که گام نها دن در این مسیر را بسیار سخت کرده است.
فضای اشتغال و استقبال نیروی کار از حوزه صنعت اصفهان چگونه است؟ آیا آمار بیکاری کاهش داشته است؟
اگر به اداره کار مراجعه شود گفته می‌شود ضریب بیکاری در اصفهان کاهش‌یافته درحالی‌که چنین نیست. بلکه اشتغال کاهش‌یافته زیرا کارگر با حداقل حقوق متمایل به کار نیست و به مشاغلی دیگر مانند تاکسی اینترنتی روی می‌آورد.
درواقع مشکلات کارگری از دیگر موانعی است که در بخش صنعت وجود دارد. نیروی انسانی با شرایط سخت اقتصادی در حال فعالیت است که دارای روحیه مناسب کاری نیست حوادث شغلی هم ناشی از همین شرایط است.
وضعیتی که به جامعه مدیریتی و کارفرمایی بازمی‌گردد. آن‌ها که می‌خواهند کارخانه‌ای را با نیروهای فراوان اداره کنند و نیازمند حمایت و تسهیلات هستند؛ اما همکاری لازم از سوی ادارات مربوطه نمی‌شود. مثلاً تأمین اجتماعی با کوچک‌ترین تأخیری در پرداخت حق بیمه کارگران از سوی کارفرما، خدمات‌دهی را متوقف می‌کند و باید کارفرما جریمه سنگینی را بپردازد. درصورتی‌که چنین رفتاری قانونی نیست.
شما به‌عنوان فعالان با سابقه بخش خصوصی و صنعت در اصفهان و کشور، برای بهبود وضعیت اشتغال و البته مهارت پروری چه کرده‌اید؟
یکی از وظایفی که بر عهده اداره فنی حرفه‌ای استان و کشور است راه‌اندازی آموزش‌های مهارتی و بروز است درحالی‌که هنوز تجهیزات این مراکز قدیمی است؛ بنابراین چگونه می توان آموزش‌های فناوری محور را ارایه کرد؟
در ارتباط با صنعت هم‌بارها گفته‌ایم از واحدهای صنعتی به‌عنوان کارگاه استفاده شود نیروهایی که قرار است آموزش ببینند در کارخانه‌ها آموزش داده شوند؛ اما مشکلات ما غالبا بخشنامه‌ای و آیین‌نامه‌ای است و درمجموع ادارات نمی‌دانند چه می‌خواهند.
با این حال خانه صنعت و معدن در این زمینه قراردادی را با سازمان فنی و حرفه‌ای منعقد کرده است تا از طریق برگزاری کلاس‌های آموزشی در صنایع و در کنار استادکار فنی و حرفه‌ای، مهارت لازم، آموزش داده شود. مساله‌ای که از ضروریات و نیازهای صنعت استان و کشور بشمار می‌آید.
نقش دولت در ایجاد مشکلات اشاره‌شده و ارتباط میان دولت و بخش خصوصی در اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مشکل بزرگی که به نظر، مهم‌ترین هم است. بزرگی دولت است که آسیب زیادی را به کشور وارد می‌آورد. دولتی حداقل ۱۰ میلیون نفر می‌تواند هزینه‌های خود را تأمین کند؟ پس به ابزارهایی مانند فشارهای مالیاتی، ضرب سکه و افزایش نرخ ارز روی می‌آورد که پیامد آن ایجاد شرایط کنونی بوده است.
درصورتی‌که اگر دولت، اقتصاد را به بخش خصوصی واگذار کند موفقیت‌های زیادی نصیب کشور خواهد شد.
بااین‌وجود، خوشبختانه به جهت پارامترهایی مانند ستاد تسهیل قوی، کمیته حمایت قضایی و شورای گفت‌وگو در اصفهان، مسائل میان این دو بخش یعنی دولت و بخش خصوصی، به‌مراتب، بهتر، حل‌وفصل و اجرایی می‌شود، اما درمجموع عدم اجرای یکسری از مصوبات، چالشی است که در همه کشور وجود دارد.
با وجود همه مشکلات و موانع، تولید و صادرات در چه مسیری قرارگرفته است؟
بزرگ‌ترین ضعف در صنعت آن است که تولیدکننده باید در آرامش فکری باشد؛ اما در همه زمان‌ها دغدغه‌ای را در پیش روی خود دارد. گرچه علی‌رغم همه چالش‌ها، صنعتگران با تمام قوا به تولید خود ادامه داده و در این شرایط ایستادگی کرده‌اند.
حتی بسیاری از تجهیزاتی که پیش‌ازاین مجبور به واردات آن‌ها بودیم امروز، در داخل تولید می‌شود. البته باوجود تحریم‌ها و محدودیت‌های تعاملات جهانی نمی‌توان اقدام بیشتری را برای صادرات داشت. زمانی که کشتی‌رانی‌ها با کشور ما همکاری نمی‌کنند، مبادلات بانکی انجام نمی‌گیرد و خریدارانی هم به سراغ ما نمی‌آیند چگونه می‌توان به رونق صادرات اندیشید.
راهکار تحرک و رونق در بخش صادرات چیست؟
اکنون اگر خواستار تحرکی در صنعت هستیم در گام نخست، ارایه تسهیلات و پس‌ازآن فراهم‌سازی شرایط برای رونق صادرات، ضروری است و تا زمانی که تعاملاتی با دنیا نداشته باشیم انتظار برای رونق بیهوده است.
گفتنی است که امروزه محصولات تولیدی ما در اغلب کشورهای جهان، قابل‌قبول است فقط نیاز به وجود بستر لازم و کافی برای صادرات داریم.
راهکار، ارتباط با جهان است. باید روابط اقتصادی خود را از روابط سیاسی جدا کنیم. در غیر این صورت، اقتصاد با مشکلات بیشتری روبرو خواهد شد.
چشم‌انداز صنعت در سال ۱۴۰۴ را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
صنعت با وضعیتی مواجه شده است که هرچه روبه‌جلو می‌رود گرفتارتر هم می‌شود. جامعه صنعتی هم تابه‌حال، به دلیل در میان بودن سرمایه‌هایشان با این مشکلات کنار آمده‌اند اما آرامش ندارند.
آسیبی که در سال ۱۴۰۳ بر صنعت و تولید وارد شد جبران‌ناپذیر است و اگر با این شرایط، سال آینده را آغاز و ادامه دهیم چالش‌ها بسیار، پیچیده‌تر هم می‌شود، درمجموع با ادامه این سبک و سیاق، نمی‌توان چشم‌انداز مناسبی را برای صنعت در سال ۱۴۰۴ متصور بود.
منبع: donya-e-eqtesad.com